“From being about something to being about somebody”:

Ο εκπαιδευτικός ρόλος του σύγχρονου μουσείου

Μαρία Ξανθουδάκη

Τα μουσεία αποτελούσαν πάντοτε ένα σημαντικό μέσο για τη διδασκαλία και τη μάθηση όπως και για τη διαπαιδαγώγηση των νεότερων γενεών, αν και ο εκπαιδευτικός τους ρόλος, οι παιδαγωγικές μέθοδοι και τα μουσειακά προγράμματα υπήρξαν αντικείμενο πολλών μεταβολλών στο χρόνο. Εάν κοιτάξουμε πέρα από μεμονωμένες περιπτώσεις, μπορούμε να πούμε ότι αυτές οι αλλαγές οφείλονται κυρίως στις μεταβολλές στον κοινωνικό ρόλο των μουσείων και στη βαθύτερη κατανόηση της μουσειακής εμπειρίας, αλλά και στις μεταβολλές στην ίδια την εκπαίδευση και στην καλύτερη κατανόηση του τι σημαίνει μάθηση.

Σήμερα, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι οι μεταβολλές – στην κοινωνία, στην εκπαίδευση, στα ίδια τα μουσεία – είναι ακόμα πιο σημαντικές και πιο ταχείς, και κάτι τέτοιο αναπόφευκτα επηρεάζει και τη σχέση μουσείου-σχολείου. Βλέπουμε γύρω μας και συζητάμε, σε τοπικό και διεθνές επίπεδο, για την ταχεία εξέλιξη της τεχνολογίας, για τη μετάλλαξη της έννοιας του πολίτη, για το άνοιγμα των παραδοσιακών δομών εκπαίδευσης, για τις νεες “ικανότητες” του 21 ^ου αιώνα. Σε αυτό το πλαίσιο, πώς μπορούν τα μουσεία να συμβάλουν αποτελεσματικά στη σχολική εκπαίδευση, προετοιμάζοντας τις νέες γενιές για τις απαιτήσεις του σήμερα, και του αύριο; Τι μπορούν – και τι πρέπει – να κάνουν για τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς;

Η ομιλία θα προσπαθήσει να απαντήσει στα παραπάνω ερωτήματα αναλύοντας και συζητώντας το ρόλο των μουσείων μέσα στα σύχρονα κοινωνικά και εκπαιδευτικά δεδομένα. Παραδείγματα από την εκπαιδευτική δράση του Εθνικού Μουσείου Επιστήμης και Τεχνολογίας Leonardo da Vinci του Μιλάνου θα χρησιμοποιηθούν για τον προσδιορισμό συγκεκριμένων τρόπων με τους οποίους το μουσείο μπορεί να αποτελέσει ένα απαραίτητο εργαλείο για το σχολείο, σήμερα περισσότερο από ποτέ.

Μαρία Ξανθουδάκη PhD, Διεθύντρια Εκπαίδευσης του Κέντρου Έρευνας για την Άτυπη Εκπαίδευση (CREI) του Εθνικού Μουσείου Επιστημών και Τεχνολογίας Leonardo da Vinci στο Μιλάνο. Είναι Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Sussex της Μεγάλης Βρετανίας στην Μουσειακή Εκπαίδευση.
—

ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΙΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ

Η Ο ικο-Σωματικο-Βιωματική Προοπτική και οι Συνεπαγωγές της για μια Εναλλακτική Ψυχοπαιδαγωγική Προσέγγιση στην Εκπαίδευση

Μάριος A. Πουρκός

Οι έννοιες ως μια από τις βασικές πτυχές της γνωστικής διαδικασίας συνιστούν για έναν εκπαιδευτικό ένα θεμελιώδες αντικείμενο ενδιαφέροντος και ενασχόλησης στην καθημερινή του διδακτική και μαθησιακή εργασία. Τι είναι όμως οι έννοιες και ποιος είναι ή θα έπρεπε να είναι ο πραγματικός στόχος του αντικειμένου μελέτης τους σε ένα γνωστικό τομέα δραστηριοτήτων συμπεριλαμβανομένου και αυτού των φυσικών επιστημών; Σε τι συνίσταται το νόημα των εννοιολογικών κατασκευών; Ποιος είναι ο τρόπος ύπαρξης και ο τόπος του νοήματος αυτού; Τι είδους πληροφορίες εμπεριέχουν και ποια σχέση έχει αυτό το περιεχόμενο με την πραγματικότητα; Υπάρχουν κάποιες οργανωτικές αρχές που ισχύουν όσον αφορά την παραγωγή και την κατανόησή τους; Τι δυνατότητες έχουν όσον αφορά τη χρήση τους στην καθημερινή μας ζωή; Πως λειτουργούν σε σχέση με την ύπαρξή μας; Τι ρόλο παίζουν στον τρόπο που βιώνουμε την πραγματικότητα, στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε, σκεφτόμαστε και δρούμε; Με ποια ή ποιες μεθόδους ή διαδικασίες μπορούμε να προσεγγίσουμε τον τρόπο ύπαρξής τους; Πρόκειται για δύσκολα και σύνθετα θεωρητικά και ερευνητικά ζητήματα για τα οποία έχουν αναπτυχθεί διάφορες προσεγγίσεις και διατυπωθεί διάφορες απαντήσεις, στην πλειονότητα όμως των οποίων επικρατούν συγχύσεις και εσφαλμένες αντιλήψεις παρά την ευρεία τους χρήση και εφαρμογή στα αναλυτικά εκπαιδευτικά προγράμματα και τις αρνητικές συνεπαγωγές τους στην αγωγή και ανάπτυξη των παιδιών (π.χ. νοησιαρχικά-βερπαλιστικά προσανατολισμένη εκπαίδευση, τάση για τυποποίηση του αναλυτικού εκπαιδευτικού προγράμματος κ.ά.).

Στην ανακοίνωση αυτή, παρουσιάζουμε, κατά αρχήν, τις βασικές προσεγγίσεις που υπάρχουν για τις έννοιες και που η προέλευσή τους βασίζεται σε διάφορες φιλοσοφικές και ψυχολογικές παραδόσεις (την κλασική προσέγγιση, την προσέγγιση της διαβαθμισμένης δομής ή των πρωτοτύπων και τις γνωσιοθεωρητικές προσεγγίσεις). Στη συνέχεια, παρουσιάζουμε τις βασικές παραδοχές του αντικειμενισμού και γνωστικισμού σε σχέση με τις έννοιες και τη λειτουργία τους. Ασκώντας κριτική στον αντικειμενισμό και γνωστικισμό υποστηρίζουμε ότι στηρίζεται σε μια εσφαλμένη χρήση και κατανόηση των διαφόρων προσεγγίσεων για τις έννοιες και ότι δεν μπορεί να αντιμετωπίσει έγκυρα και αποτελεσματικά τα βασικά γεγονότα σχετικά με τις έννοιες με αρνητικές συνέπειες για την εκπαίδευση και τις διαδικασίες μάθησης και ανάπτυξης. Στο τέλος, προβληματιζόμενοι για μια επιστημολογικά πιο κατάλληλη προσέγγιση στο ζήτημα των εννοιών, σκιαγραφούμε τις βασικές θέσεις της οικο-σωματικο-βιωματικής προσέγγισης πάνω στην οποία στηρίζεται και η εναλλακτική μας πρόταση στην εκπαίδευση που ονομάζουμε Βιωματική, Ευρετική και Αφηγηματική-Διαλογική Ψυχοπαιδαγωγική.

Μάριος Α. Πουρκός, PhD, Καθηγητής στο Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης της Σχολής Επιστημών Αγωγής Πανεπιστημίου Κρήτης. Είναι Διευθυντής στο Εργαστήριο Ψυχολογικής Έρευνας και της Εργαστηριακής Μονάδας Οικολογικής Ψυχολογίας και Βιωματικής, Ευρετικής και Αφηγηματικής-Διαλογικής Ψυχοπαιδαγωγικής.

—

Διδασκαλία και μάθηση των φυσικών επιστημών σε παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας: υπάρχουσα κατάσταση και προοπτικές

Επιστημονική Επιτροπή 9 ^ου Πανελληνίου Συνεδρίου & Προσκεκλημένοι